KOÇGİRİ AŞİRETİNDE KABİLELER
Kadim Laçin - Eylül 2007
Koçgiri İsyanında (1918-1922) Koçgiri Aşiretinin Sosyal, Kültürel ve Coğrafi Durumu
Kadim Laçin - Eylül 2007
Koçgiri İsyanında (1918-1922) Koçgiri Aşiretinin Sosyal, Kültürel ve Coğrafi Durumu
1 - Perwizian:
Aşiretin ve kabilenin adı: Koçgiri - Perwizian
Nüfusu : 793
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reisi veya ileri gelenin adı : Ali Uçar, Boğazören köyü-İmranlı
Koçgiri isyanında rolleri : 136 haneden oluşan Perwizian kabilesi Koçgiri isyanına bütün gücüyle katılıp, destek verdi.
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgiri’nin bu kabilesi Zara, İmranlı, Refahiye, Sarız, Tufanbeyli, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda iskan ve ikamet ediyordu.
Aşiretin ve kabilenin adı: Koçgiri - Perwizian
Nüfusu : 793
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reisi veya ileri gelenin adı : Ali Uçar, Boğazören köyü-İmranlı
Koçgiri isyanında rolleri : 136 haneden oluşan Perwizian kabilesi Koçgiri isyanına bütün gücüyle katılıp, destek verdi.
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgiri’nin bu kabilesi Zara, İmranlı, Refahiye, Sarız, Tufanbeyli, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda iskan ve ikamet ediyordu.
2 – Laçinan:
Aşiret ve kabilenin adı: Koçgiri - Laçin
Nüfusu : 600 (sadece Demirtaş köyü)
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reis ya da ileri gelenin adı : Dursun Demirtaş
İkametgah ve iskan alanı: İmranlı’nın toklucak(pacı)Demirtaş, Hasköy, Körabbasan, Toptaş (K.Şıhlı) köy ve mezraları, Göksun’un Alıçlıbucak (Kömürsuyu) Sırapınar ve Yoğunoluk köyü, Refahiye ve Dersim bölgesinde bazı köy ve mezralar. Eskişehir ve Kütahya’da yerleşik, Laçin adında köyleri olduğu söyleniyor.Ancak bunların, aşırı asimilasyon politikalrı sonucu değişime uğradıkları da anlatılmakta. Hozat’a bağlı eski isimleri Kori, Mamlis, Mezxir, Berdo ve Muğsor olan köylerde de Laçinan’lar yaşamaktadır. 1930 devlet raporunda, Aşiret reisi olarak Yusuf Kakgerli geçiyordu. 1921 yılında, Dersim’deki Laçinanlara ait nüfus 1000, koyun-keçi 2000, sığır 200 ve 40, At şeklinde bilgilerde veriliyordu. Azerbaycan, Karadağ’da ve Erivan’ın Laçin Kürt otonom bölgesindekilerle ilişkileri bilinmiyor. Çorum’a bağlı, Laçin beldesiyle ilişkileri bilinmiyor.
Koçgiri isyanındaki rolleri : 6 köy ve mezralarıyla birlikte, Koçgiri isyanına katılmış ve destek vermiştir. Dersim isyanında ise, 120 silahlı gücüyle direnişe katıldılar.
3 – Resulan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Resulan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi, Dersim, Zara, İmranlı, Refahiye, Sarız, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyor. Koçgirinin en kalabalık kabilelerindendir. Horasan”dan gelerek bati Dersim’e yerleşen Şeyh Hasan’ların torunlarından biri olan Resul, Erzincan’ın Refahiye ilçesinin bir köyüne yerleşir. Resul ve yakınları bir süre sonra nüfusları giderek artmıştı. Koçgiri Kürtlerinin bu kabilesine zamanla Resulan ismi verilirken, yaşadıkları köye ise, Resul köyü denir. Yavuz Sultan Selim’in Koçgiri halkını sürgün kararıyla, bu kabilede, İmranlı’ya bağlı Söğütlü’ye yerleşir. Eski adı Gönde Kelo olan (Kelo’nun Köyü) bu köy, Boğazören beldesine bağlıdır. Osmanlı-Rus savaşında burada bulunan bir kısım kabile mensubu tekrar yeni bir göç kararı alır. Mıste Kose, Temur Ağa, Gülo Ağa ve diğer dokuz aile ile birlikte K.Maraş’a bağlı Göksun bölgesine göç ederler. Önce Keklikoluk’a, oradan Lazgi köyüne, giderler ve o bölgede uygun bir yer bulmaya çalışırlar. Dağlık ve yüksek yerlerde yaşamaya alışık olan kabile en sonunda eski bir Ermeni köyüne yerleşmeye karar verir. Göksun ve Tufanbeyli arasında dağlık bölgede bir köydür bu. Köyün bugünkü ismi Kırık Kilise’dir.
4- Sefikian:
Aşiretin veya kabilenin adı : Sefan (sefolar)
Nüfusu : 3,200
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reis yada ileri geleni : Mehmet Bal
Koçgiri isyanındaki rolleri: İsyana katılmış ve destek vermiştir.
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı, Refahiye, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik.
Koçgiri isyanındaki rolleri: isyana katılmış ve destek vermiştir.
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Resulan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi, Dersim, Zara, İmranlı, Refahiye, Sarız, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyor. Koçgirinin en kalabalık kabilelerindendir. Horasan”dan gelerek bati Dersim’e yerleşen Şeyh Hasan’ların torunlarından biri olan Resul, Erzincan’ın Refahiye ilçesinin bir köyüne yerleşir. Resul ve yakınları bir süre sonra nüfusları giderek artmıştı. Koçgiri Kürtlerinin bu kabilesine zamanla Resulan ismi verilirken, yaşadıkları köye ise, Resul köyü denir. Yavuz Sultan Selim’in Koçgiri halkını sürgün kararıyla, bu kabilede, İmranlı’ya bağlı Söğütlü’ye yerleşir. Eski adı Gönde Kelo olan (Kelo’nun Köyü) bu köy, Boğazören beldesine bağlıdır. Osmanlı-Rus savaşında burada bulunan bir kısım kabile mensubu tekrar yeni bir göç kararı alır. Mıste Kose, Temur Ağa, Gülo Ağa ve diğer dokuz aile ile birlikte K.Maraş’a bağlı Göksun bölgesine göç ederler. Önce Keklikoluk’a, oradan Lazgi köyüne, giderler ve o bölgede uygun bir yer bulmaya çalışırlar. Dağlık ve yüksek yerlerde yaşamaya alışık olan kabile en sonunda eski bir Ermeni köyüne yerleşmeye karar verir. Göksun ve Tufanbeyli arasında dağlık bölgede bir köydür bu. Köyün bugünkü ismi Kırık Kilise’dir.
4- Sefikian:
Aşiretin veya kabilenin adı : Sefan (sefolar)
Nüfusu : 3,200
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reis yada ileri geleni : Mehmet Bal
Koçgiri isyanındaki rolleri: İsyana katılmış ve destek vermiştir.
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı, Refahiye, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik.
Koçgiri isyanındaki rolleri: isyana katılmış ve destek vermiştir.
5 – Saran:
Aşiretin veya Kabilenin adı : Sarolar
Nüfusu : 2 100
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi ( Zaza’ca konuştukları da ileri sürülüyor)
Mezhebi : Alevi
Reisi yada ileri geleni : Niyazi Balta
Koçgiri isyanındaki rolleri : İsyana katılmış ve destek vermiştir.
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı ve Refahiye ye bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik
6 - Cafikan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Cafan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı ve Göksun’a bağlı bir köy ve bazı mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgileri edinemedik.
7 - Qalilian (Halilan ):
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Halilan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgiri’nin bu kabilesi, Zara, İmranlı ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda iskan ve ikamet ediyorlardı. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgileri edinemedik.
8 - Mıstıkan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Mıstıkan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi, İmranlı, Develi ve Göksun’a bağlı bazı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgileri edinemedik
9 - İban:
Aşiretin veya kabilenin adı : İban (ibolar)
Nüfusu : 4 800
Dili : Kürtçe - Kurmanci
Mezhebi : Alevi
Reisi veya ileri geleni : Büyük Alişan beyin oğlu Mustafa Paşa’nın torunu Ziya Alişanoğlu İkamet ettiği yerler : İmranlı ilçesi’nin Karacaören nahiyesi, Boğazveren, Karapınar, Gökdere, Kılıçlar, Atlıca, Becek, Yakayer ve diğer bazı köyleri. Ayrıca, Göksun, Develi ve Refahiye’de olduklarıda varsayılıyor.
Koçgiri isyanındaki rolleri : İsyanın örgütlenmesinde aktif görev almış bir kabiledir. Büyük Alişan Bey’le başlayan, Koçgiri aşiretinin temsilciliği, oğlu Mustafa Paşa ile devam eder. Mustafa Paşa’nın ölümünden sonra ise her iki oğlu Alişan ve Haydar Bey, aşirete önderlik ederler. Daha sonraki yıllarda Haydar Beyin oğlu Ziya, Alişanoğlu ismini alır ve aktif politikaya katıldı. Demokrat Parti’nin, İmranlı ilçe başkanlığı da yapan Ziya Alişanoğlu, 1960’lı yıllarda intihar ederek yaşamına son vermiştir. Bazı kaynaklar, ailenin bir süre sonra Tanrıtürk soyadını aldığını ileri sürmektedir.
10 – Zeriqian:
Aşiretin yada kabilenin adı : Zerikan (Zeriki)
Nüfusu : 4 311
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reisi yada ileri gelenleri : Gekko Dursun, Gekko Baltacı, Davut Eroğlu, Kazım Çiçek ve Hüseyin Özcan
Koçgiri isyanındaki rolleri : İsyana katılıp destek verdiler.
İkamet ettiği yerler : 596 haneden oluşan kabile, İmranlı İlçesi’nin Altınca, Çalıyurt, Koruköy, Kuzköy, Aydın, Ekincik, Sinek, Karacahisar, Kasaplar, Koyunkaya ve Yukarı Boğaz köylerinde ikamet ederler.
11 – Ballıkan:
Aşiretin yada kabilenin adı : Balikan-(Balan)
Nüfusu : 516
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Reisi yada ileri geleni : İbrahim Kaya
Koçgiri isyanındaki rolleri: Katıldılar, destek verdiler.
İkamet ettiği yerler : Aşiretler raporunda yer verilmeyen, Koçgirinin bu kabilesi, Zara, İmranlı, Refahiye, Sarız, Develi ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyorlardı. 1877 yılında, Alişir isimli bir ailesi göç ederek Göksun’a yerleşti. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik.
12- Gerniyan :
Aşiretin yada kabilenin adı : Gerniyan
Nüfusu : 1500
Dili : Kürtçe (Kurmanci)
Mezhebi : Alevi
Reisi ya da ileri geleni : Mahmut Öztürk
Koçgiri isyanındaki rolü: İsyanın içerisinde doğrudan yer almadıkları, ancak destek verdikleri anlatılmaktadır.
İkametgah ettiği yerler: Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı ve Göksun’a bağlı bazı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy ve nüfusu hakkında kesin bilgi edinemedik
13- Çarekiyan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Çarekan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi, Zazaca konuşanları da vardır.
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı, Ovacık, Hozat ve Refahiye bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik
14 - Kalkan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Kalkanlar
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara ve Kangal’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Zara’nın bazı köyleri ve Kangal’ın Kürkçü köyünde yaşadıklarına inanılmaktadır. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik
15 – Rıçiakan:
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Rıçikan
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi, Zazaca konuşanları da vardır.
Mezhebi: Alevi
Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Zara, İmranlı, Refahiye, Dersim’e bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyordu. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik.
16-Kureyşan :
Aşiretin ve kabilenin adı : Koçgiri - Kureyşi
Nüfusu : Bilinmiyor
Dili : Kürtçe – Kurmanci lehçesi
Mezhebi : Alevi
Koçgirinin bu kabilesinin Seyidlik (Dedelik) ocağında geldiğine inanlımaktadır. Aşiretler raporunda yer verilmeyen Koçgirinin bu kabilesi Dersim, Malatya, Erzincan, Zara, İmranlı, Refahiye, ve Göksun’a bağlı köy ve mezralarda ikamet ediyorlardı. Kabilenin köy, nüfus ve ileri gelenleri hakkında kesin bilgi edinemedik
İMRANLI-DER
izinsiz yayınlıyoruz...iletişim kurmakta güçlük çektiğimizden.emeği geçenlere TEŞEKKÜRÜ BORÇ BİLİRİZ..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder